iDulich

Ngược lên miền rẻo cao A Lưới (Thừa Thiên - Huế), được hòa mình vào phiên chợ sớm với những sản vật núi rừng, chúng tôi chợt nhận ra, đằng sau sự lo toan, vất vả là những con người biết quý trọng sức lao động, luôn lạc quan, tin tưởng vào cuộc sống tương lai...
.
Họp chợ từ 3 giờ sáng

Từ tờ mờ sáng, con đường Hồ Chí Minh vắt qua thị trấn A Lưới như nàng tiên vươn vai thức dậy sau một đêm dài mộng mị bỗng nhộn nhịp hẳn lên bởi những bước chân gõ nhịp đều đặn của đồng bào từ các bản làng xa xôi về đây họp chợ. Theo chân các mẹ, các chị, từ đầu lối vào chợ, chúng tôi gặp bà Kăn Hua, 70 tuổi, người Tà Ôi ở thôn 3 (xã Hồng Kim) đang ngậm tẩu thuốc trên môi, lưng mang a chói (gùi) đựng đầy sản vật còn tươi rói của núi rừng.

Bà Kăn Hua cho hay: "Nhà mẹ (cách xưng hô gần gũi của người vùng cao A Lưới - NV) xa lắm, cách chợ cả mấy chục cây số nên phải đi từ sáng sớm. Ba giờ sáng là có mặt ở chợ rồi, khi nào bán hết rau, măng rừng thì về. Mẹ cũng có con trai nhưng đi rẫy đi nương hết nên mẹ phải phụ kiếm thêm gạo để nuôi cả nhà. Hôm nào đi rừng kiếm được thứ gì đều mang xuống chợ đổi lấy gạo ăn".

Vừa trò chuyện, bà Kăn Hua vừa nghiêng lưng bỏ vội cái a chói đựng đầy rau xanh và măng rừng nặng trịch xuống đất. Những búp măng được hái từ chiều hôm trước, luộc tách vỏ vàng ruộm, đóng đầy trong a chói đã được bó thành từng bó. Mỗi bó 3-4 búp măng, giá 2.000-3.000 đồng. Một a chói măng đến với phiên chợ sớm, bà Kăn Hua cũng kiếm được vài chục nghìn đồng.

Có mặt ở phiên chợ sớm hầu hết là đồng bào các dân tộc từ những bản làng xa xôi sống dọc dãy Trường Sơn.

Hàng ngày, họ băng rừng lội suối kiếm "sản vật của Giàng (trời)", sáng sớm, sau khi sơ chế qua là có thể mang xuống chợ bán, nào là măng tươi, rau xanh, chuối, mật ong rừng... Hầu hết hàng hóa còn ướt đẫm sương đêm nên vẫn mang hương vị tươi nguyên của núi rừng.

Chợ họp bên đường nhựa thênh thang nhưng rất hiếm khi người dân nơi đây dùng xe máy hay xe đạp. "Đi bộ nhiều người vui hơn, vả lại đi xe máy thì tiền bán rau không đủ tiền mua xăng", bà Hồ Xuân Hằng, người Pa Kô ở thôn 3 (xã Hồng Trung) nói.

Đến với phiên chợ sớm, ngoài các mẹ, các chị còn có cả những em học sinh tranh thủ đi chợ trước giờ lên lớp. Ngồi bên rổ rau má, em Kăn Thị Di (11 tuổi, học sinh Trường Tiểu học thị trấn A Lưới) tâm sự: "Nhà em ở xã A Ngo nên phải đi chợ từ tờ mờ sáng để bán rau giúp mẹ. Đến 5 giờ em phải về nhà để kịp giờ đến trường".

Nguyên sơ chợ của núi rừng

Phiên chợ sớm vùng cao A Lưới không biết hình thành lúc nào, chỉ biết trong ký ức của đồng bào nơi đây, nó là "tín hiệu vui" sau một ngày vất vả trên nương rẫy, là thứ ánh sáng duy nhất trong ngày xua đi cái heo hút của đại ngàn. Theo một cán bộ hưu trí ở đây thì chợ hình thành từ khi tuyến đường Hồ Chí Minh hoàn thành. Còn theo bà Kăn Thơ, người Tà Ôi ở thôn 4 (xã A Ngo), chợ sớm có từ khi Giàng thương đồng bào mình đói khổ nên cho nhiều sản vật để mang bán đổi lấy hạt gạo, không còn phải du canh du cư qua các mùa rẫy".

Đi chợ sớm, hầu như ai cũng trang bị cho mình một cây đèn pin để lựa tìm sản vật ngon. Đồng bào ở đây nói chỉ một giá chắc như đinh đóng cột, mặc dù giá bán rất rẻ! Phiên chợ sớm A Lưới dù còn nghèo nàn về chủng loại hàng hóa nhưng qua năm tháng, nó đã trở thành nhu cầu không thể thiếu của bà con dân tộc sống dọc dãy Trường Sơn, và không biết từ lúc nào, nó đã trở thành nét văn hóa độc đáo.

Một đặc điểm dễ nhận thấy ở phiên chợ sớm A Lưới là việc mua bán, trao đổi còn mang nặng tính đổi chác. Giữa phiên chợ rất ít khi phải sử dụng đến tiền.

Đồng bào mang sản vật kiếm được tới đây để đổi mấy cân gạo, cân ngô. Chỉ trừ thương lái là người Kinh đón mua hàng hóa ngay lối vào chợ mới trả bằng tiền mặt. Bà Kăn Thơ, chỉ tay lên bó môn rừng cao gần đầu người tâm sự: "Bà con ở đây rất ít dùng đến tiền. Đồng bào mình chỉ thích đổi chác thôi, như bó môn này, mình đổi được 3kg gạo, cộng số rau má ni nữa nếu bán được vài nghìn thì đủ dùng cho cả nhà trong 1 - 2 ngày. Mai lại lên rừng kiếm tiếp".

Một buồng chuối ở dưới xuôi có khi giá lên đến vài trăm ngàn đồng, chứ ở phiên chợ sớm của người A Lưới, nó chỉ có giá vài chục ngàn đồng. Nhiều thương lái người Kinh ở dưới xuôi đã lợi dụng cách mua bán còn nặng tính đổi chác và sự thật thà của đồng bào để ép giá. Rời phiên chợ, tôi thấy hơi nao lòng khi thấy tính cách con buôn đã phần nào ảnh hưởng đến tính nguyên sơ của phiên chợ sớm có một không hai này...

- Theo Kinhtenongthon, internet